Κριτική για "Αγαθά στοιχειά" Από τον Σταύρο Ιντζεγιάννη, λογοτέχνη, (14-12-2022)   Δημοσιεύτηκε: Προσωπική σελίδα μου στο fb, (14-12-2022) Εφημερίδα "Ηχώ της Άρτας", 15-12-2022, σ. 1. Με ανοιχτά βιβλία: Οι φίλοι διαβάζουν και μοιράζονται μαζί μας (meanoihtavivlia.blogspot.com) (19-12-2022) Εφημερίδα "Πανηπειρωτική", Όργανο της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος (Π.Σ.Ε.), Δεκέμβριος 2022, αρ. φ. 27, σ. 10.       Δεκατέσσερις γυναίκες με τα χαρακτηριστικά ονόματα, Βάγγιω, Πανάγιω, Λάμπρω, Θανάσω, Κωστάντω, Λένη, κ.ά. της Ηπειρωτικής ενδοχώρας, περιγράφουν την προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική τους ζωή, με παρουσιαστή την φιλόλογο, λαογράφο, διηγηματογράφο και ποιήτρια κ. Παναγιώτα Λάμπρη, η οποία γνωρίζοντας από πρώτο χέρι -γέννημα γαρ του τόπου κι αυτή- τον περίγυρο και τα στοιχεία που επιδρούν και διαμορφώνουν τις συνθήκες, πιο σωστά, αλλά και τις ιδιαιτερότητες  του τόπου  με τις παραδόσεις του και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζουν, κινούνται, παντρεύονται, μεγαλώνουν τα παιδιά τους κρατώντας  ταυτόχρονα  και το ήθος και το ύφος του τόπου. «Αγαθά στοιχειά» τις ονομάζει η αφηγήτρια. Ιδιότυπες  θεματοφύλακες  που φυλάνε τις Θερμοπύλες του τόπου και του χρόνου ποτέ από το χρέος -εφ’ ω ετάχθησαν- μη κινούντες, για να θυμηθούμε τον Καβάφη.     Μια ζωή με τις χαρμολύπες της, άγνωστη πια ακόμη και στους απογόνους τους, νομίζω -που παρουσιάζει η αφηγήτρια- κάποιες στιγμές μου μοιάζει απολογητής  αυτής της ζωής που μόνο ο απόηχός της έχει έρθει, ίσως κι αυτός αγνώριστος, σε μας που έχουμε πια αλλοτριωθεί στις αστικές μας συνήθειες.    Έρραψε μόνη της  το νυφικό της σε χρώμα κυπαρισσί  και την συνόδεψε, ελλείψει γεννήτορα, ο αδερφός της με το πηλήκιο του γυμνασιόπαιδου. Εικόνα που λες και έρχεται από έναν τόπο άγνωστο σε μας.     Και ξάφνου  σ’ όλη αυτή την υποτέλεια της παράδοσης και των ηθών, μια  επανάσταση. Ένα  βότσαλο στην ακινησία της  λίμνης. Είναι ένα  ξάφνιασμα στον ήρεμο τρόπο της  ζωής στην άκρη αυτή της γης. Αυτόν τον πανέμορφο τόπο με τη σκληρή πέτρα και το καταπράσινο τοπίο. Κλέβεται εκούσια με έναν αλλόθρησκο- Τούρκο! Είναι ο άνθρωπος που τολμά να τα βάλει  με τη μοίρα του να αποτινάξει τον ζυγό -να  διαψεύσει τη ρήση «το πεπρωμένο φυγείν ου ράδιον»- και  αποζητά τα προσωπικά του δικαιώματα.     Με τη μοναδική της τεχνική να περιγράφει λεπτομέρειες φωτογραφίζει, θα έλεγα, τη ζωή του τόπου.     Εκείνη η περιβόητη τιμή του αδερφού ξεχασμένη κι αυτή στο χρονοντούλαπο της ζωής.  Η παρ’ ολίγον  αρσενική  έκδοση της  Φραγκογιαννούς του Παπαδιάμαντη. Η απίθανη ιστορία του γενναιόδωρου και τόσα άλλα.    Παράξενα σήμερα -μερικά τους ακόμη και τότε,  Τουρκοκρατία ακόμη- δίνουν μια πλήρη εναργέστατη εικόνα της  ζωής  που συμπληρώνεται, θαρρείς για του λόγου το αληθές,  με φωτογραφίες από το προσωπικό  αρχείο της Κυρίας Παναγιώτας Λάμπρη  που με την  πρόσφατη συλλογή των διηγημάτων της «Αγαθά Στοιχειά»  στην ηλεκτρονική μορφή «issuu»  (που κατά την προσωπική μου άποψη την αδικεί περιορίζοντας τον κύκλο των αναγνωστών της) συμπληρώνει μιαν ακόμη λογοτεχνική - λαογραφική επιτυχία.       Όπως σε όλα της τα έργα η φυσιολατρία, όπως  «Οι ηλιαχτίδες έλαμψαν στην αντικρινή κορυφογραμμή  της Πίνδου, λαμπύρισαν οι δροσοσταλίδες της αυγής και ζέσταναν την πανώρια φύση και τις καρδιές των ανθρώπων αφειδώλευτα.»  και η αρχαιογνωσία της μαζί και ο τρόπος να συνταιριάζει καθαρεύουσα με δημοτική, όπως «ο ενιαύσιος κύκλος»,  «απόκεντρα του χωριού», κ.λπ.,  κάνουν ζωηρή την παρουσία τους  δημιουργώντας την ατμόσφαιρα μιας λογοτεχνικής αξιόλογης παρουσίας που προσθέτει στην  πνευματική  κίνηση του τόπου μας.       Ευχές από καρδιάς για καλοτάξιδο.       Σταύρος Ιντζεγιάννης       Πάτρα Δεκέμβρης 2022.      Σημείωση: Όποιος επιθυμεί να διαβάσει τα «Αγαθά στοιχειά», ας πατήσει την ακόλουθη διεύθυνση: https://issuu.com/panagiotalampri/docs/_-_4edc698a5c8dac